Het is een vreemde gewaarwording: een agenda die steeds leger wordt. In normale situaties klinkt dat als een ideaalbeeld. Maar iedereen weet dat de aanleiding niet zo ideaal is. We zijn namelijk nog niet van Corona af. Veel fysieke bijeenkomsten worden daarom omgezet naar een online variant (zoals Meet & Greet Energie, Dare2Cross en de bijeenkomsten van ons programmateam) of verzet (zoals RoboCrops en het Symbiosis Festival). Dat is dus het huidige nieuwe normaal.
Terwijl ik dit tik, denk ik aan voorjaar 2020. Toen gebruikten we voor het eerst de term ‘nieuwe normaal’. In mijn Update-voorwoord schreef ik toen al over hoe snel we ons blijkbaar kunnen aanpassen. “Op grote schaal, zoals de nationale noodmaatregelen voor onder meer ondernemers. Op middelgrote schaal, zoals bedrijven die hun werkwijze anders hebben ingericht, en bijvoorbeeld thuiswerken als het ‘nieuwe normaal’ mogelijk hebben gemaakt. En op kleine schaal, zoals ouders die plots leerkracht moesten spelen én zelf moesten leren hoe digitaal overleg sites werken.”
Het was toen mei 2020. De coronacrisis was nog maar enkele weken oud. Wat een reis hebben we sindsdien meegemaakt. Van het nieuwe normaal naar het allernieuwste normaal. En hoe veel normalen zullen nog volgen? Weerstand bieden is niet de oplossing, veranderen wel!
Precies daarover gaat het nieuwe boek van Jan Rotmans: ‘Omarm de chaos’. Chaos betekent volgens Rotmans een overgang van de ene toestand naar de andere. Zonder chaos kan een systeem niet in een volgende fase komen; chaos betekent ook dat we dicht bij de kern komen en is een voorwaarde voor échte verandering. Voor mensen is kansen zien in tijden van chaos lastig. Echter, we kunnen leren met onzekerheden omgaan (wendbaarheid, weerbaarheid en dus veerkracht vergroten), we kijken vooruit (denken in oplossingen en kansen) en we leren van onze fouten (leven lang ontwikkelen).
Zonder crises geen chaos. En die crises zijn een zegen, vertelt Rotmans: ze zijn de route naar een nieuwe maatschappij. Een waar duurzaamheid centraal staat. En de oplossing daarvoor komt nooit vanuit één sector of systeem, daar heb je elkaar voor nodig..Dat werkt volgens Rotmans als volgt. Voor echte veranderingen (transities dus) is het nodig dag 25% van de bevolking anders doet en denkt. Als je die 25% bereikt, dan komt die andere 75% ook wel. Zo’n 5 tot 10% van de mensen verandert daadwerkelijk als ze een crisis meemaken. Met een paar crises bereik je dus die 25%. Het bekende, diepe draagvlak dat je nodig hebt om te veranderen.
En veranderen is noodzakelijk. We hebben namelijk nogal wat uitdagingen (zoals het klimaat), waarvan corona misschien nog een relatief kleine is, volgens Rotmans. De allergrootste uitdaging: onze biodiversiteit. Als die omvalt, dan zijn de rapen pas echt gaart.
Dat is geen fijne boodschap. Daarom staat biodiversiteit al een aantal jaar hoog op de agenda van ons Innovatiepact. Het Greenport-cluster is er al actief mee aan de slag gegaan. Dat aan de slag gaan betekent onder meer: het onderwerp op de agenda zetten, richting bepalen en ondernemers die willen veranderen faciliteren, verbinding maken met beleid en onderwijs, en kennis delen en van elkaar leren. We doen dat met volle overtuiging. En we doen dat met de steun van Jan Rotmans. Want keer op keer vertelt de transitie-professor het Greenport-cluster het toonbeeld van een veranderend cluster te vinden. Ik vind het altijd weer fijn als hij die woorden uitspreekt (het liefst bij een fysieke bijeenkomst). Het is goed om dit soort ambassadeurs van de Greenport op ’het podium’ te hebben.
Hoe veel er niet doorgaat, het veranderen gaat wél door, we omarmen de chaos die ontstaat, en denken in kansen. Dat doen we vanaf deze maand met extra veel energie. Want onlangs sloten we een overeenkomst met The Young Digitals: deze sociale onderneming gaat ons helpen met onze communicatie. Allereerst wegens drukte op ons eigen bureau. Maar vooral ook omdat iedereen weet: om te veranderen moet je af en toe de hulp inschakelen van de toekomst – jongeren. Dus Young Digitals: kom maar op!
Jolanda Heistek
Directeur Greenport West-Holland
