Circulaire Metropool

Nederland krijgt er tot 2035 maar liefst een miljoen inwoners bij. Verreweg het merendeel van deze mensen gaat wonen in steden en randgemeenten in het westen van het land. Met name in de metropoolregio Rotterdam – Den Haag zal het aantal woningen en voorzieningen fors groeien. Wordt daarmee het in de regio gevestigde tuinbouwcluster een sta in de weg voor de oprukkende verstedelijking? Integendeel. Er is immers de roep om steden en randgemeenten waar het gezond en gelukkig wonen, werken en recreëren is. En waar economie en samenleving volledig circulair zullen zijn. Om die economisch, ecologisch en maatschappelijk gezonde metropoolregio daadwerkelijk te realiseren is een cruciale rol weggelegd voor het hierin gevestigde tuinbouwcluster; de Greenport West-Holland.

Op de route naar een circulaire metropoolregio zijn maatschappelijke uitdagingen en ondernemersvraagstukken onlosmakelijk met elkaar verbonden. De wegen van beleidsmakers, bedrijven, kennisinstellingen, maatschappelijke organisaties en burgerinitiatieven kruisen elkaar in de regio dan ook voortdurend. De eerste stappen om een gezamenlijke weg te kiezen worden gezet. Agenda’s en ambities worden geformuleerd, pacten en convenanten worden gesloten. Toch ontbreekt het nog vaak aan een eensluidende boodschap en een breed gedragen verantwoordelijkheidsgevoel. Waardoor nog te weinig sprake is van integrale en samenhangend georganiseerde acties.

Programma ‘Circulaire Metropool

Met het programma ‘Circulaire Metropool’ wil Greenport West-Holland de nog bestaande grenzen tussen stad en tuinbouw slechten en de tussen overheid, ondernemers, burgers, omgeving en kennisinstellingen nog ontbrekende verbindingen leggen. De basis is een gezamenlijk toekomstperspectief van waaruit maatschappelijke vraagstukken tot oplossingen worden gebracht.

De binnen de netwerkorganisatie van Greenport West-Holland al gestarte programma’s en initiatieven op gebieden als ruimtelijke ontwikkeling, logistiek, gezondheid en geluk, energie, water, biodiversiteit en next generation ondernemerschap zullen vanuit de overkoepelende Greenport-strategie ‘Feeding and Greening Megacities’ aangestuurd en verbonden worden. Bovendien wordt alles op alles gezet om nog niet aangesloten sectoren, ondernemers, regionale en lokale overheden en relevante kennisinstellingen te mobiliseren en samen te werken in kansrijke crossovers.

Essentieel is daarbij ook de verbinding en samenwerking met de bewoners van de metropoolregio, het gaat immers om zowel technologische als sociale innovatie. Juist burgers zijn zich in toenemende mate bewust van de noodzaak tot verduurzaming en veranderen gaandeweg hun consumentengedrag. Bovendien nemen ook zij eigen in hun eigen omgeving meer en meer maatschappelijke initiatieven om tot een gezonde en circulaire samenleving te komen. Juist steden fungeren op dit vlak als creatieve, inspirerende broedplaatsen.

Economisch onmisbaar in de regio

Dat juist het tuinbouwcluster het initiatief neemt om tot structurele verbinding en gezamenlijke actie te komen is niet verrassend. Want alleen al vanwege zijn essentiële basisfunctie is het ondenkbaar dat het glastuinbouwcluster ooit uit West-Holland zal verdwijnen. Provinciale en gemeentelijke politiek en niet in de laatste plaats bewoners zelf wensen toekomstige steden en randgemeenten waar een gezond en gelukkig leven voor iedereen mogelijk is.

Om dat te kunnen garanderen zijn de verse, gezonde en smakelijke voedselproducten en de fraaie sierteeltproducten die geproduceerd worden in de directe omgeving niet weg te denken. Ook vormt de leidende exportpositie van tuinbouwbedrijven, hun logistieke partners en toeleverende technologie- en zaadbedrijven de essentiële economisch motor van de regio.

Samen zijn ze goed voor veel economische activiteit en zowel directe als indirecte werkgelegenheid. Tevens waarborgen ze de regionale voedselzekerheid en internationale Europese onafhankelijkheid. Bovendien past het uiterst innovatieve tuinbouwcluster de meest geavanceerde teelt-, klimaat- en transportsystemen in de wereld toe en wordt het gebruik van onder meer water, energie en gewasbeschermingsmiddelen tot een minimum beperkt.

Het maakt het tuinbouwcluster een voor high tech bedrijven en startups economisch gezien uiterst interessante, maar vaak nog onontdekte markt. Moderne teeltprocessen zijn bovendien zo efficiënt, dat daarmee niet alleen de directe regio van voedsel, bloemen en planten wordt voorzien, maar ook de thuismarkt West-Europa. Dat levert een forse economische impuls op voor mainports als de Rotterdamse haven en luchthaven Schiphol.

Een ander economisch waardevol exportproduct is de kennis en ervaring op het gebied van duurzame productiesystemen. Het tuinbouwcluster mag daarom niet over het hoofd worden gezien bij het schetsen van de planologische contouren van een circulaire metropoolregio. Die moeten gebaseerd worden op balans tussen onder meer woonomgeving, consumptiesysteem en productielandschap. Overleg, kennisuitwisseling en samenwerking tussen provincie, gemeenten, ondernemers en kennisinstellingen zijn daarom nodig voor de eerste pennenstreken aan de tekentafel worden gezet.

Koploper in verduurzaming

In een toekomstige circulaire metropoolregio is er volop ruimte voor iedereen om gezond, gelukkig en veilig te wonen, te werken en te recreëren. Van verspilling, vervuiling en CO2-uitstoot is geen sprake meer. Fossiele brand- en grondstoffen worden niet meer gebruikt. Grondstoffen, materialen en reststromen worden keer op keer opnieuw ingezet. Het begrip afval verdwijnt en maakt plaats voor nieuwe circulaire verdienmodellen. Nieuwe grondstoffen komen van natuurlijke en hernieuwbare bronnen en zijn oneindig, waardoor kringlopen zich sluiten.

Bedrijven in hettuinbouwcluster ondernemen van huis uit al vanuit de kracht van de natuur en zijn koplopers in verduurzaming. Juist zij zien volop kansen om tot een circulaire economie te komen en willen in de regio een voortrekkersfunctie vervullen. Ze tonen lef en initiatief en kiezen onder meer voor duurzame opwekking, opslag en hergebruik van energie, circulair waterbeheer, biodiversiteit in teeltprocessen en hergebruik en upcycling van reststromen.

Verbinding en samenwerking met de regio

De volgende stap is verbinding en samenwerking met de regio. De eerste praktijkvoorbeelden hiervan zijn veelbelovend. Denk aan de levering van restwarmte uit teeltprocessen aan nabijgelegen woonwijken en bedrijventerreinen en de inzet van industriële restwarmte en CO2 in teeltprocessen. Maar ook aan duurzaam watermanagement, recycling en hergebruik van verpakkingsplastics en het vermarkten van voedsel- en plantenresten waarmee hoogwaardige biobased materialen voor de bouwsector en de maakindustrie kunnen worden geproduceerd.

Verder zijn er kansen voor tuinbouwondernemers om uit te groeien tot producent van natuurlijke kleur-, geur- en smaakstoffen en tot kennispartner en producent in de ontwikkeling van nieuwe medicinale toepassingen. De eerste gezamenlijke verkenningen op al die gebieden zijn gestart. Om kansen volop te verzilveren zijn intensievere kennisdeling en samenwerking in de regio en tussen stad en tuinbouw essentieel.

Nieuwe internationale businesskansen

Steeds meer ondernemers binnen het tuinbouwcluster zien volop kansen in deze nieuwe businessrollen en markten. Hun steeds verder te verduurzamen productie zal gericht blijven op de eigen regio en op de West-Europese markt. Maar met de op circulariteit en toekomstbestendigheid gerichte metropoolregio als proeftuin liggen er vervolgens wereldwijd nog meer businesskansen in het verschiet. Denk hierbij aan het internationaal vermarkten van circulaire teeltconcepten, de daarvoor noodzakelijke hoogwaardige technologie én niet te vergeten de nieuwe, unieke expertise en ervaring in ‘feeding and greening the mega-cities’.

Een vraagstuk waarvoor wereldwijd gezocht wordt naar oplossingen en waarbij de samenwerking tussen de tuinbouw ondernemers, overheid, ondernemers en kennisinstellingen uit andere clusters, burgers, en omgeving één van de essentiële voorwaarden is.

Economisch, ecologisch en maatschappelijk rendement

Succesbepalend wordt of de vele kansen voor ondernemers kunnen worden omgezet in nieuwe verdienmodellen met structureel rendement. Op dat punt kunnen de bedrijven het niet alleen en worden ook investeringen en daden van provincie, regionale en lokale overheden verwacht. Hun inspanningen dragen immers ook bij aan de wereldwijde Sustainable Development Goals, Europese, nationale en provinciale klimaat- en cirdulariteitplannen en regionale, gebiedsgerichte visies.

Niet alleen gelijkgestemde agenda’s en gedeelde verantwoordelijkheid, maar juist ook gezamenlijke investeringen en structurele, integrale samenwerking zijn essentieel om te komen tot het grotere toekomstbeeld dat we allen voor ogen hebben: een circulaire metropoolregio waar gezondheid, geluk en duurzaam leven als vaste waarden zullen gelden.

Oproep om aan te sluiten bij integrale aanpak

Om die lonkende stip aan de horizon te bereiken wordt vanuit het programma ‘Circulaire Metropool’* gekozen voor een integrale aanpak die mensen, organisaties en hun individuele belangen in het Greenport West-Holland netwerk verbindt. Een aanpak waarmee het tuinbouwcluster de nu al in de regio aanwezig agenda’s, kennis, ambities en initiatieven samenbrengt in economische en maatschappelijke co-creatie. Zodat verbindende samenwerking en ondernemend handelen zullen leiden tot daden, waarbij iedereen kan worden aangesproken op gemaakte afspraken en zijn of haar verantwoordelijkheid. Daarmee kan de weg worden vrijgemaakt naar een circulaire metropoolregio.

Greenport West-Holland roept alle betrokken partijen en stakeholders op om zich aan te sluiten, de handen ineen te slaan en samen een volgende stappen te zetten: samen optrekken, samen onderzoeken, samen leren, samen doen. We staan immers voor een economische, ecologische en maatschappelijke opgave die niemand alleen kan vervullen.

Tekst: Ed Veltrop

Project Circulaire glastuinbouw in de Circulaire Stad

Het project Circulaire glastuinbouw in de Circulaire Stad is een programma van het Innovatiepact Greenport West-Holland, en sluit aan op verschillende andere thema’s en projecten van de Greenport. Dat komt tot uiting in de drie lijnen van het programma:

• Circulair voeden (transitie naar duurzame voedelproductie-en consumptie, inclusief aandacht voor reststromen, biobased en plastics)
• Circulair bouwen (transitie naar een circulaire bouweconomie)
• Circulaire gezonde leefomgeving (transitie naar gezond en gelukkig leven)

Zo wordt binnen het programma toegewerkt naar:

• Reststoffen volledig hergebruiken
• Eindige grondstoffen niet uitputten
• Sluiten van voedselproductie en consumptiekringlopen
• Radicaal terugdringen van voedselverspilling
• Gebruikmaken van biobased verpakkingsmaterialen
• Vierkantsverwaarding en cascadering
• Korte keteninitiatieven
• Water-, mineralen-, energiereductie en CO₂-kringlopen
• Meer betrokkenheid van burgers, zodat de kwaliteit van leven van alle inwoners verbetert

Het project Circulaire glastuinbouw in de Circulaire Stad is in behandeling om toegekend te worden.

Meer informatie

Voor meer informatie over Circulaire glastuinbouw in de Circulaire Stad kunt u contact opnemen met ons opnemen via circulair@greenportwestholland.nl