Greenport Horti Campus

Een weblog van Jolanda Heistek, exclusief geschreven voor Goedemorgen.

Feiten zijn feiten. Zou je zeggen. Maar vaak gaan feiten met ons aan de haal. Een van de leukste voorbeelden vind ik het door Solomon Asch ontdekte Halo-effect. Kort samengevat: de eerste indruk telt. Om dit effect aan te tonen doe ik live – in deze blog – een klein experiment met u:

Stel, er zijn twee mannen. Ik noem ze Rob en Piet. Hieronder ziet u een omschrijving van beide heren:

  • Rob: Intelligent, ijverig, impulsief, kritisch, eigenwijs, jaloers
  • Piet: Jaloers, eigenwijs, kritisch, impulsief, ijverig, intelligent

Wie vindt u het meest sympathiek? Waarschijnlijk Rob. Die is intelligent en ijverig. En ja, zulke intelligente mensen zijn vaak koppig en jaloers. Zo is Rob. Piet is helemaal niet zo aardig. Die is jaloers en eigenwijs. En om het erger te maken is hij ook nog eens intelligent. Vervelende vent, die Piet.

Grappig genoeg zijn Rob en Piet dezelfde personen. Alleen hun karaktertrekken zijn anders geordend. En dus wordt uw eerste indruk beïnvloed door de volgorde van een paar feiten. Grappig, niet?

Cijfers betoveren

Feiten kunnen met ons aan de haal gaan, cijfers kunnen ons betoveren. Cijfers doen iets geks met ons hoofd. Ze betoveren. Daniel Kahneman – auteur van ‘Ons feilbare denken’ (aanrader!) schreef ooit: “Ga wandelen met een vriend en vraag hem om in zijn hoofd 23 met 78 te vermenigvuldigen, en wel meteen. De kans is groot dat hij gaat stilstaan.”

Uit het onderzoek van Kahneman en Amos Tversky blijkt onder meer dat we een hekel hebben aan verlies. Vergelijk bijvoorbeeld de volgende zinnen:

  • dit plan leidt op termijn tot 20% meer besparing
  • op dit moment gooien we elk jaar 20% weg

De cijfers zijn identiek, maar toch voelt de eerste zin een stuk plezieriger.

Het verhaal achter de cijfers

Cijfers vertellen dus een verhaal. Maar klopt het verhaal dat je als lezer in je hoofd vormt? Daaraan moet ik met enige regelmaat denken tijdens mijn werkzaamheden voor de Greenport. Veel van onze werkzaamheden laten zich namelijk vertalen in cijfers. Over bijvoorbeeld gerealiseerde prestaties of over verwachtingen. En vanuit het EnergieAkkoord en Human Capital Agenda, waar vaste cijfers staan benoemd als doelstelling. Dit omdat betrokken partijen projecten willen monitoren en dan het liefst in cijfers, omdat dat ‘harde gegevens’ zijn.

Cijfers kan je ook op verschillende manieren interpreteren, betekenis geven. En soms zijn cijfers maar een deel van de oplossing. En kunnen daardoor een vertekend beeld geven. In het kader van de Ruimtelijk strategie van de Greenport kunnen er voldoende m2 zijn voor ondernemers, echter als de bereikbaarheid slecht is of de digitale infrastructuur ontbreekt dan past die ruimte niet in onze doelstelling van Modernisering en uiteindelijk beoogde resultaat van ‘Duurzaam en economisch vitaal tuinbouwcluster’.

Niet alles is in cijfers te vatten, ik denk dan bv aan het Innovatiepact van de Greenport: impact van samenwerking, het resultaat van netwerk (nieuwe mensen leren kennen), een presentatie/artikel over een thema zet mensen aan het denken en buiten ons om heeft dat resultaat tot gevolg. Enthousiasmeren van studenten en verbinden onderwijzers en ondernemers geeft enorme impact aan onze toekomst(makers). Moeten we dat dan ‘meetellen’ in het resultaat van de Greenport als organisatie? Veel belangrijker is dat ‘het netwerk’ in actie is gekomen en heeft de Greenport als regio / ecosysteem en velen van u dus daar profijt van. Daar kunnen we en moeten we geen cijfer aan vast willen pinnen.

En niet alleen mijn werk is gedrenkt in cijfers; ook dat van u valt of staat met cijfers. En al die cijfers moet u interpreteren. Wat is het verhaal dat ze vertellen? En wat wil ik dat ze vertellen? Waar zitten mijn eigen zwakke plekken? (Zo bewezen Kahneman en Tversky dat mensen heel slecht zijn met het maken van keuzes gebaseerd op cijfers over de lange termijn).

Hogere straffen

Wie cijfers ziet, is gewaarschuwd. Neem bijvoorbeeld de volgende twee cijferreeksen:

  • 8+7+6+5+4+3+2+1
  • 1+2+3+4+5+6+7+8

Welke reeks heeft de hoogste som? U bent waarschijnlijk gewaarschuwd: opgeteld leveren ze allebei het 36 op. De eerste reeks begint met een hoog cijfer, en door dat ‘anchoring effect’ schat u de som hoger in. Een praktijkvoorbeeld van dat effect: uit onderzoek blijkt dat rechters hogere straffen uitdelen als ze voor de uitspraak met een dobbelsteen een hoog cijfer hebben gegooid. (En vanuit mijn ‘oude’ vak als ‘wetenschapper’ is dan mijn primaire reactie: toon maar aan met een statische verantwoord cijfer voordat ik dit geloof…)

U ziet cijfers geven vertrouwen en zekerheid, cijfers geven verwarring en onduidelijkheid, cijfers zijn nodig om te overtuigen en om mensen af te schrikken. En een link met de actualiteit: het weer. 30 °C op een zeilboot midden op het water is heerlijk! 30 °C zwoegend in de stad, gebouw, vrachtwagen of onder glas is zwaar! Dus 30°C is warm en koel tegelijk.

Ofwel: als u de komende zomer aan het zwembad ligt en een blik werpt op prestaties uit het verleden of verwachtingen voor de toekomst: wees op uw hoede!



Pin It on Pinterest