Om als glastuinbouwcluster toekomstbestendig te kunnen zijn, is het essentieel om te blijven innoveren. Een belangrijk aspect hierbij is het maatschappelijke verdienvermogen. Door te innoveren kun je oplossingen bieden voor de maatschappij en hiermee impact maken. Anderzijds levert dit ook weer geld op voor de tuinbouwondernemer, wat weer innovatie kan stimuleren, zo vertelt Else Boutkan, programmamanager Circulaire Metropool. Dat programma is een initiatief vanuit het Innovatiepact.
Onlangs woonde Else Boutkan sessies bij van een transitiearena over de kringlooplandbouw. Hier werd met elkaar nagedacht over het maatschappelijk verdienvermogen, wat de kansen zijn en wat erbij komt kijken om hiermee aan de slag te gaan. Diverse professionals uit onder meer de akkerbouw, veeteelt en tuinbouw kwamen samen.
Zij zetten hun expertise in om de oplossingen voor verduurzaming van de tuinbouw te vergroten en daarbij de maatschappij te helpen en deze oplossingen te verwaarden. Denk onder meer aan de toenemende energiebehoefte in de grote steden. De restwarmte van de tuinbouw kan gebruikt worden om tekorten aan te vullen. Dit levert de maatschappij een voordeel op (oplossing voor het tekort), maar ook de tuinbouwondernemer (genereert inkomsten).
Wat is de transitiearena?
‘’De transitiearena is een bijeenkomst waarbij partijen kennis uitwisselen en delen. Hierbij zoeken zij samen naar nieuwe oplossingen en inspireren zij elkaar. Onlangs werd er een transitiearena georganiseerd door CoE Groen, een publiek-private samenwerking van vier hogescholen, over de kringlooplandbouw. Een breed en belangrijk thema voor de sector. Kringlooplandbouw betreft bijvoorbeeld een circulair, duurzaam, high-tech glastuinbouwbedrijf, maar ook lokale boerderijen met een korte keten.
Tijdens deze bijeenkomst kwamen diverse relevante partijen bij elkaar om hun visie en perspectieven in groepsverband te delen. Deze partijen kregen de opdracht om samen te werken aan een concrete opgave, namelijk: een case voor een fictief bedrijf. Hierbij stond het maatschappelijke verdienvermogen van de kringlooplandbouw centraal en keken ze naar de toekomst van de onderneming. De hoofdvraag hierbij was: ‘’Hoe zorg je ervoor dat de onderneming in de toekomst helemaal duurzaam, circulair en verbonden staat met de maatschappij en alle duurzame en maatschappelijke inspanningen kan omzetten in businessmodellen en verdienvermogen?’’
Waarom heeft de Greenport zich aangemeld?
‘’De georganiseerde transitiearena’s richtten zich op de kringlooplandbouw en brachten daarom experts vanuit verschillende perspectieven bij elkaar. Zo was er vertegenwoordiging vanuit onder meer de akkerbouw, veeteelt, maar ook de tuinbouw nodig. Greenport West-Holland werd daarom gevraagd deel te nemen, omdat we een belangrijke kennisdrager binnen de tuinbouw zijn.
Daarnaast sloten de arena’s goed aan bij het transitieprogramma ‘Circulaire Metropool’, waar innoveren met de maatschappij rondom alle relevante thema’s zoals water, energie, reststromen, gezondheid, biodiversiteit en circulair centraal staan. Het doen van onderzoek is belangrijk voor de toekomst van het cluster. Het is daarom belangrijk voor Greenport om aan zulke initiatieven bij te dragen en het gedachtegoed te delen. Anderzijds leren we ook veel van de arena’s. Deze informatie kan weer toegepast worden in ons cluster.’’
Hoe verhouden ‘maatschappelijk verdienvermogen’ en ‘circulaire tuinbouw/metropool’ zich tot elkaar?
‘’Tijdens de arena’s keken we naar toekomstige bedrijven in de land- en tuinbouw die helemaal duurzaam en circulair zijn. De vraag was dan: ‘Wat is het maatschappelijk verdienvermogen van de boer of tuinder is die situatie? Hierbij gaat het om het creëren van economisch verdienvermogen en tegelijk het maken van maatschappelijke impact.
Dit past mooi binnen het programma ‘Circulaire Metropool’, waarin we werken aan innovaties die zorgen voor een positieve impact op de maatschappij en daarnaast ook een verdienmodel zijn voor het cluster. Denk bijvoorbeeld aan het hergebruiken van tomatenstengels die ingezet kunnen worden bij de productie van papier en textiel. Zo worden restmaterialen uit de tuinbouw omgezet in bruikbare producten. Doordat deze restmaterialen verkocht kunnen worden, leveren deze de tuinbouw inkomsten op. De opbrengsten kunnen weer ingezet worden om verdere innovaties te stimuleren of om de gemaakte kosten voor het verduurzamen te dekken.
Andere voorbeelden van maatschappelijk verdienvermogen zijn het verbeteren van de waterkwaliteit en het aanleggen van functionele biodiversiteit rondom de kas. De tuinder verleent dan ‘ecosysteemdiensten’ en helpt met behalen van ecologische doelen.’’
Welke inzichten heb je opgedaan tijdens de workshops?
‘’Tijdens de transitiearena gingen we aan de slag met een casus. Hierbij keken we naar een fictieve onderneming en hoe hierop het maatschappelijke verdienvermogen toegepast kon worden. Welke oplossingen zijn er allemaal mogelijk? Door met de verschillende partijen samen te werken en hun expertise in te zetten kwamen we tot vernieuwende ideeën. We leerden veel over nieuwe businessmodellen en hoe je deze kunt inzetten als onderneming.
Er zijn heel veel mogelijkheden voor maatschappelijk verdienvermogen. Het begint met de uitdaging om de investeringen voor verduurzaming (water, chemievrij, energie) te verwaarden. Daarnaast zijn er veel ideeën voor nieuwe verdienmodellen, zoals ecosysteemdiensten voor gemeenten en waterschappen, nieuwe korte ketens voor groenten, planten en bloemen en nieuwe vormen van lokale werkgelegenheid. ’’
Hoe was de samenwerking met andere deelnemers?
“Tijdens de transitiearena kwamen veel professionals samen, waaronder ook andere organisaties uit de tuinbouw. Zij ervaarden ook de behandelde thema’s als heel leerzaam. Samen aan een case werken en ook de mogelijke impact hiervan te zien werkte heel stimulerend. Door verschillende expertises en invalshoeken bij elkaar te brengen, hebben we mooie nieuwe inzichten verkregen.
Op 30 mei werd het symposium ‘Verdienvermogen voor Kringlooplandbouw’ georganiseerd door de samenwerkende hogescholen. Tijdens het symposium is er ook een succesvolle workshop over het maatschappelijk verdienvermogen voor de tuinbouw georganiseerd. Het onderwerp staat nu stevig op de agenda van de tuinbouw en van Greenport West-Holland.”
Heeft u vragen, wilt u een keer verder praten over maatschappelijk verdienvermogen voor de tuinbouw, of wilt u contact met de onderzoekers van CoE Groen? Neem dan contact op met Else Boutkan.
