Telers met een kas hebben een gouden regel: 1% meer licht betekent 1% meer productie. Het gaat daarbij vooral om het PAR-deel van het zonlicht. De Delftse startup Fotoniq ontwikkelde een coating die UV omzet in PAR en zorgt voor een diffuse verspreiding van het licht. Ofwel: meer groeilicht op meer plaatsen in de kas. Met steun van het Innovatieprogramma AgriTech werd de coating getest bij twee groentetelers. “Meewerken aan een innovatie kost tijd en geld. Maar dit durfde ik wel aan.” Fotoniq en de telers ontvingen een AgriTech-voucher vanuit het programma om hun project te ondersteunen. Hoe heeft dat tot dusver uitgepakt?
Soms ontstaat innovatie door toeval. Zo ook bij Fotoniq. Mede-oprichter Sadiq van Overbeek maakte een aantal jaar geleden een fietstocht door het Westland. Hij zag de kassen en realiseerde zich hoe belangrijk licht is voor telers. En hij dacht aan een coating die hij met zijn bedrijf had ontwikkeld, maar waarvoor hij nog geen toepassing had weten te bedenken. Die coating zet UV-licht om naar PAR-licht.
Daarna ging het snel. Van Overbeek zocht toegang tot de tuinbouw en werd met open armen ontvangen. Dat resulteerde in een kleine proef van 50m2 bij kwekerij Koppert Cress in Monster. Uit de proef bleek dat de coating op het kasdek inderdaad zorgt voor meer groei. Van Overbeek: “Maar Koppert Cress teelt cressen. Dat is heel andere teelt dan vruchtgroenten. Telers van bijvoorbeeld paprika, tomaat of komkommer zijn niet zozeer geïnteresseerd in groei, als wel in productie.”
Een proef bij een paprikateler verliep ook goed. En afgelopen jaar kon Fotoniq de coating ook testen in de teelt van tomaten en komkommers. Fred Schäpe van Verkade Tomaten uit ‘s-Gravenzande: “De coating werkt. De productie is beter en de planten voelen zich beter; ze hebben minder stress.”
Hogere productie
Corné van Boxel is komkommerteler in Delfgauw. In een vakblad las hij een artikel over de coating van Fotoniq. “Die zou meer groeilicht opleveren, namelijk 8 tot 10%. Dat leek me wel interessant. Ik heb toen een bericht gestuurd. En afgelopen jaar werd ik gebeld door Fotoniq of ik wilde meewerken aan een proef.”
Niet veel later werd de coating op een oppervlakte van 600 m2 aangebracht. Van Boxel merkte dat het licht in de kas diffuser werd verspreid. Daardoor komt het licht op meer plaatsen in de kas, en bereikt het dus meer bladeren van het gewas. En de coating zorgde op lichte dagen voor extra licht in de kas. Dat zorgde voor een licht hogere productie, namelijk ongeveer 1,7%.
In de kassen van Verkade Tomaten had de coating nóg meer effect. Daar werd het kasdek over een oppervlakte van 900 m2 behandeld. Dat zorgde bij de grove trostomaten voor een hogere productie van circa 3,1%. Schäpe is dan ook zeer tevreden. “Dit was nog maar een proef. Als je een hele kas voorziet van coating, dan zullen de verschillen alleen maar groter zijn.”
Dat komt doordat telers voortdurend bezig zijn het klimaat in de kas bij te stellen. Dat doen ze voor een hele afdeling tegelijk, dus voor een grote kasruimte. De coating bij Van Boxel en Verkade Tomaten bedekte maar een deel van het kasdek. De telers stuurden het klimaat niet op basis van het deel met coating, maar op het deel zónder. Van Overbeek: “Door de coating is het licht in de kas diffuser. Het scherm boven in de kas kan dus later dicht. En dat heeft weer gevolgen voor de temperatuur, de luchtvochtigheid en de CO2 in de kas, en dus op de groei.”
Niemand wil de eerste klant zijn
De samenwerking tussen Fotoniq en de beide teeltbedrijven werd mogelijk gemaakt door het Innovatieprogramma AgriTech. Daardoor liepen de beide telers geen financieel risico bij het testen van de coating. En dat gaf de doorslag, vertelt bijvoorbeeld Schäpe: “Meewerken aan een innovatie kost tijd en geld. Maar dit durfde ik wel aan.”
Van Overbeek: “Het kopen van een innovatie is spannend voor een ondernemer. Dat geldt ook zeker voor onze coating. Een teler is gemiddeld zo’n dertig jaar zelfstandig actief. Onze coating gaat acht jaar mee. Ofwel: door onze coating neemt een teler een risico voor een kwart van die dertig jaar. Het is dus een groot risico.”
44.000 vierkante meter
Daardoor merkt Van Overbeek dat veel ondernemers in de tuinbouw niet vooraan staan bij het omarmen van innovaties. “Niemand wil de eerste klant zijn, maar de tweede. Want waarom zou je risico nemen als je buurman dat risico kan nemen, en je alleen even hoeft te wachten? Wij doen er alles aan om het risico te beperken. Daarom hangen we de kas met de coating vol met sensoren voor de luchtvochtigheid, de temperatuur en het licht. Die gegevens kan de teler inzien, en hij kan ons altijd bellen voor vragen.”
Of Van Boxel en Schäpe hun kassen volledig laten bekleden door de coating durven ze nog niet te zeggen. Het gaat immers om grote investeringen. Er zijn veel telers die al wél de beslissing hebben genomen. Door de positieve resultaten van de onderzoeken in tomaat en komkommer is de vraag naar de coating enorm toegenomen, vertelt Van Overbeek. “Het nieuws is als een lopend vuurtje gegaan. Door de positieve resultaten hebben we veel aanvragen gehad voor verschillende teelten, zoals opkweek, alstroemeria, tomaten. We hebben inmiddels 44.000 vierkante meter verkocht!”
Over AgriTech
Het Innovatieprogramma AgriTech was een initiatief van InnovationQuarter, Greenport West-Holland, MRDH, de provincie Zuid-Holland en TNO. InnovationQuarter voerde namens de partners de coördinatie van het programma uit. Meer weten? Ga naar de pagina over AgriTech: https://www.innovationquarter.nl/item/agritech/
