Een weblog van Jolanda Heistek, exclusief geschreven voor Goedemorgen.
Afgelopen week mocht ik dagvoorzitter zijn tijdens een bijeenkomst van Biobased Greenport West-Holland en BioBoost over tuinbouwreststromen. Centrale vraag tijdens dat mini-symposium: kunnen we reststromen als tomatenstengels niet gebruiken voor de productie van papier of textiel?
Technisch gezien kan dat zeker. De vezels en cellulose van veel tuinbouwgewassen zijn prima geschikt. Het bewijs: tomatenpapier en tomatenkarton bestaan inmiddels enkele jaren. Maar waar blijft de doorbraak van dergelijke producten?
Te weinig afval
Of er een doorbraak komt, is afhankelijk van veel factoren. De markt bijvoorbeeld. Geloof het of niet: er zijn te weinig tuinbouwreststromen om interessant te zijn voor de Nederlandse papierindustrie. Veel te weinig.
Dat betekent dat gezocht moet worden naar andere mogelijke markten. Zo levert een tomaat in een verpakking van tomatenkarton een mooi marketingverhaal op. Maar ook dan geldt: de marges zijn dun, en dus moet 100% van de reststroom verwaard worden. Bijvoorbeeld ook de sappen uit de tomatenstengel moeten gebruikt worden. Vierkantsverwaarding heet dat.
Kapot rekenen
Bij zo’n proces zijn dus automatisch veel partijen betrokken. Het nadeel van werken met veel partijen is: iedereen heeft zijn of haar eigen belang. En iedereen wil wat verdienen. Maar zoals een van de sprekers tijdens het symposium zei: ‘Reken de initiatieven niet gelijk kapot.’
Wie alleen kijkt naar de linker- en rechterkant van een Excel, zal veel initiatieven afschieten. En zo komt er nooit verandering en vooruitgang. Natuurlijk, aan het eind van de lange streep moet er geld overblijven, maar begin niet met een rekenmachine, maar met een gezamenlijke visie en ambitie, vertelde de spreker. En heb lef en vertrouwen, dat is de kracht van veel ondernemers.
Wat is de impact?
Die boodschap is me uit het hart gegrepen. Vooruitgang en verandering beginnen niet met een rekenmachine, maar eindigt ermee. En er is nog iets anders: als we alleen maar naar economische aspecten van een business case kijken, dan verliezen we onze maatschappelijke rol en bestaansrecht uit het oog. Dat geldt niet alleen voor ondernemers, maar ook voor ons als bewoners. We scheiden thuis reststromen, we gaan over op zonnepanelen en elektriciteit voor koken en onze auto’s of reizen met openbaar vervoer. Niet omdat het goedkoper is, vaak niet zelfs, maar omdat we met zijn allen verantwoordelijk zijn voor het leven na ons.
Energietransitie: niet omdat het moet, maar omdat het kan
De Greenport zal het eerste cluster zijn dat klimaatneutraal is. De tuinbouwondernemers in onze Greenport zijn een voorbeeld voor veel sectoren en voor ons als inwoners. Lees maar het recent uitgegeven boek door de Greenport West-Holland ‘Minder gas? Kijk naar de kas! Maak uw eigen greenhouse’. De vraagstukken voor duurzame energie voor onze woningen zijn al in gebruik zijn in de tuinbouw.
De echte maatschappelijke impact van energietransitie zit in het samenwerken met de buren: letterlijk in de straat, de woonwijk en met de buren. Met ‘de tuinbouwondernemers’ dus, die ons Gezondheid en Geluk (verse voedsel en kleurrijke bloemen en planten) leveren en onze inspiratiebron en leverancier van duurzame energie zijn.
Op dit moment zit er wel een angel in dit mooie plaatje, en dat is de wet- en regelgeving die het Rijk wil doorvoeren op de belasting voor ‘Opslag Duurzame Energie’. Dat raakt ons als inwoners, maar nog veel harder onze tuinbouwondernemers. Die worden bestraft voor het opwekken van duurzame energie met een extra hoog belastingtarief!
Ik gun het elk Tweede en Eerste Kamer-lid, de ambtenaren van ministerie EZK, LNV en Financiën dat ze ‘Minder gas? Kijk naar de kas! Maak uw eigen greenhouse’ onder de kerstboom vinden, en kunnen lezen tijdens het reces. Zodat ze in het nieuwe jaar slimme beslissingen nemen.
Onze omgeving bepaalt ook onze waarde
De afgelopen periode heeft de Greenport gewerkt aan het jaarplan voor 2020. Als een rode draad loopt daar ‘maatschappelijk-economische waarde’ doorheen. Als cluster zijn we ons er namelijk goed van bewust dat waarde twee betekenissen heeft: economisch én maatschappelijk.
De waarde van de tuinbouw is niet alleen uit te drukken in Excel; onze omgeving bepaalt ook onze waarde. Onze ‘License to Operate’ staat onder toenemende druk, zowel economisch als maatschappelijk. In het komend jaar leggen we daarom nog meer nadruk op het bewijzen van de maatschappelijke waarde van ons tuinbouwcluster. Omdat we het waard zijn, de inwoners, ondernemers, politici en toekomstmakers.
