Zo’n 80% van het energieverbruik in de gemeente Westland komt op het conto van glastuinbouwbedrijven. Zeker als het om aardgas gaat, is de tuinbouw grootgebruiker. Dat betekent dat voor de energietransitie binnen de gemeente de sector een essentiële partner is. “Wij kiezen voor samenwerking met ondernemers én een bottom-up aanpak”, vertelt Jeroen Straver, Beleidsmedewerker Energie over de aanpak van de gemeente Westland.
Het zal geen verrassing zijn dat de glastuinbouw een belangrijke rol speelt in de klimaatambities van de gemeente Westland. In het Westland Energie Akkoord uit 2019 heeft de glastuinbouwsector daarom een prominente plek. Daarnaast komt de verduurzaming van de tuinbouw ook aan de orde in de Transitievisie Warmte die de gemeente – net als andere gemeenten – eind volgend jaar gereed moet hebben.
“We moeten enorme stappen maken”, vertelt Jeroen Straver, Beleidsmedewerker Energie bij de gemeente Westland. Zo gebruiken Westlandse tuinbouwbedrijven jaarlijks zo’n 1 miljard kubieke meter gas. Een hoeveelheid die volgens de sector zelf op termijn naar 0 moet. De glastuinbouwsector wil (onder voorwaarden) namelijk al in 2040 klimaatneutraal telen. “De opgave is mega.”
Maar die opgave is ook haalbaar. Zo zorgen geothermie en (rest)warmte uit de haven er wellicht al in 2030 voor dat de tuinbouwondernemers 60%-70% van de doelen voor CO2-reductie behalen. Maar die alternatieve bronnen komen er niet zomaar. Hoe werken gemeente en tuinbouw samen aan het behalen van die doelen?
De rol van de gemeente
“Wij kiezen voor een bottom-up aanpak”, vat Jeroen Straver de aanpak van de gemeente Westland samen. Ondernemers nemen het initiatief en de gemeente ondersteunt ze hierbij. Neem het voorbeeld van de voormalige Westland Agenda. Gemeente Westland heeft tuinbouwondernemers die een geothermieproject wilden realiseren ondersteund met subsidies vanuit de Westland Agenda. Daarnaast heeft de gemeente de bedrijven HVC en Capturam betrokken bij Trias Westland en heeft de gemeente heeft garant gestaan voor de financiering van dit project. Dit model / project is zo succesvol geweest dat het inmiddels bij vier nieuwe geothermie initiatieven in Westland wordt toegepast. Een goed voorbeeld van hoe samenwerking loont. Inmiddels telt Westland zes gerealiseerde geothermie-doubletten. Een aantal dat moet doorgroeien naar circa vijftien.
Naast subsidiëring en (incidentele) garantstelling faciliteert de gemeente bij de ruimtelijke inpassingen en de vergunningaanvragen. Ook is de gemeente met enige regelmaat actief in de lobby, bijvoorbeeld bij het ondersteunen van ondernemers bij de ODE en CO2-voorziening: daarbij werkt de gemeente nauw samen met andere belanghebbenden, zoals Glastuinbouw Nederland. Verder is de gemeente altijd op zoek naar bruikbare subsidies. Vooral de Europese subsidies met het voorgestelde Green Deal-programma lijken interessant.
Lokale verschillen
Om taken goed te kunnen uitvoeren, heeft de gemeente veel overleg met belanghebbenden. De gemeente wil ook met glastuinbouwondernemers in gesprek gaan over vragen als: wat is je stappenplan om CO2-neutraal te ondernemen? Op basis daarvan kunnen we onze inzet bepalen. Dat wil de gemeente samen doen met partijen als Glastuinbouw Nederland en Greenport West-Holland. Ook heeft het de voorkeur van de gemeente om daarbij kennis partijen en financiële instellingen te betrekken.
Gemeente Westland houdt daarbij de lokale verschillen in het oog. “Zo zijn er in het Westland relatief veel bloementelers en wordt er veel belicht.” Maar ook zijn er in Westland relatief veel koude teelten en opengrondteelt. Dit alles maakt dat gemeente Westland vanuit de specifieke gebiedskenmerken andere belangen heeft dan bijvoorbeeld de gemeente Wieringermeer.
Potentie
Er is voor de gemeente een groot verschil tussen het CO2-arm maken van de warmtevoorziening en de elektravoorziening. Bij warmte zorgen geothermie en restwarmte voor een belangrijke vermindering van de afhankelijkheid van aardgas. Voorwaarde daarbij is wel dat Warmte Systeem Westland wordt gerealiseerd naast nieuwe lokale warmtebronnen en een aftakking van de leiding vanaf de Rotterdamse haven naar Den Haag worden aangelegd.
Dan elektriciteit: Straver verwacht dat het gebruik van elektriciteit blijft toenemen. Dit komt door de ontwikkeling van de belichting (LED) maar ook het toenemend gebruik van warmtepompen in de glastuinbouw. Enerzijds kan er meer duurzame elektriciteit geproduceerd worden, bijvoorbeeld door meer zonnepanelen op bedrijfsdaken. Straver: “Daar is zeker nog potentie. Punt is wel dat de business case nog ongunstig is en het op te wekken vermogen relatief laag.” Tegelijk is het belangrijk dat het glastuinbouwcluster gaat besparen, bijvoorbeeld met nieuwe teelttechnieken (als Het Nieuwe Telen) en via het programma Kas als Energiebron.
Aangezien er in het Westland naar verwachting ook relatief vaak gereconstrueerd gaat worden biedt dat ook kansen om te verduurzamen. “Het is een uitgelezen kans om bij nieuwbouw energiezuinige technieken toe te passen.” Ook ziet Straver nog veel mogelijkheden bij het gebruik van data bij de teelt. Hij ziet dat het gebruik van data een steeds grotere vlucht gaat nemen. Zowel voor CO2-vrije warmte als elektriciteit is het belangrijk dat de infrastructuur op orde is.
Elkaar versterken
Straver: “De economie in onze gemeente is voor een zeer groot deel afhankelijk van de tuinbouw. Energie is en blijft belangrijk voor de glastuinbouw. Het is vanuit maatschappelijk oogpunt belangrijk dat het cluster verduurzaamt. Tegelijk zie je dat de belangen van glastuinbouw en inwoners tegengesteld kunnen zijn. Zo willen inwoners van de gemeente geen windmolens terwijl tuinbouwbedrijven dat wel willen.”
Straver ziet daarentegen ook dat glastuinbouw en gebouwde omgeving (woningen en bedrijven) elkaar kunnen versterken. “Zo kan de gebouwde omgeving de business case van een warmtenet versterken. En dat is het mooie aan het Westland.”
